Vücudumuzun tek sıvı dokusu olan kan, hepimiz için hayati önem taşımaktadır. Peki, kana gereken önemi veriyor muyuz? Kan bağışının önemini yeterince kavrayabildik mi?
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte insan yaşamı oldukça hareketli hale gelmiştir. Bu hareketlilik sonucu insanoğlu kuş misali sürekli bir yerden bir yere seyahat etmekte, bu süreçte de sürekli çeşitli kazalar olmaktadır. Bu kazaların sonunda da ciddi yaralanmalar meydana gelmektedir. Birçok insan ise bu kazaların sonucunda özellikle kan kaybından hayatını kaybetmektedir. Birçok insan da gerekli kan temin edilemediğinden, kan verilememesi nedeniyle ölmektedir.
İnsan vücudunda kiloyla orantılı olarak ortalama 5-6 litre arasında kan bulunmaktadır. Kan bağışı sırasında ise insanın sahip olduğu kanın yaklaşık on üçte birini alırlar (450 ml). Bu da 1 ünite kana tekabül etmektedir. Bu miktar insan için bir kayıp değil aksine kan hücrelerinin yenilenmesi açısından yarar diyebiliriz. 18-68 yaş arasındaki ve 50 kg’ın üzerindeki sağlıklı insanlar kan verebilirler. Erkekler ortalama 3 ayda 1 kan verebilirken, bayanlarda bu oran 4 ayda bir olarak belirlenmiştir. Kan bağışından önce gönüllülere bir form doldurulur ve ardından gönüllünün kanında Anti-HIV Testi (AIDS), Anti-HCV Testi (C sarılığı), HBsAg Testi (B sarılığı), Sifiliz (Frengi) Testi, Kan grubu testleri yapılır ve sonuç negatifse kişiden kan alınır. Eğer gönüllü kanı bu testler sonucunda pozitif çıkarsa kan alınmaz ve kişiye kapsamlı tetkikler yapılır. Kan alma işlemi acısız bir şekilde gerçekleşmekte ve ortalama 10 dakika civarı sürmektedir. Kan alım sonrasında da kişiler yaklaşık 10 dk dinlendirilir.
Gelişmiş ülkelerde gönüllü kan bağışı ortalama %5 iken, ülkemizde bu oran %1,5-2 arasında kalmaktadır. Bu da yıl içerisinde hastalara kan yetiştirebilme açısından ciddi oranda yetersiz kalmaktadır. Kan vermede kişilerde en büyük yanılgılardan birisi çok bulunan kana sahip olmak ve o kana ihtiyacın olmadığı görüşüdür. Bir diğer yanılgı ise hastaların genel verici kan gruplarından (0 kan grubu) kan alabileceğidir. Ancak hastalara kendi kan gruplarının dışında kan vermek riskli olduğundan her grubuna ihtiyaç vardır ve hastalara sadece kendi kan gruplarında kan verilmesi en doğru olanıdır.
Artık ülke olarak reaktif yaklaşımdan (olay gerçekleştikten sonra) uzaklaşıp, proaktif yaklaşıma (olay gerçekleşmeden önce) geçmemiz lazım. Hepimizin sevdiklerinin, yakınlarının acil kana ihtiyacı olabilir. Kan vermenin önemini bu durumu yaşayınca öğrenmek ve kan bulamayıp çaresiz kalmak çok acı verici bir olaydır. Ülkemizde de bu durum çok sık yaşanmaktadır. Hepimizin gönüllü kan vermeyi sosyal sorumluluk haline getirmesi bir insanlık görevidir. Hepimizin de bu görevi yılda en az iki kere yerine getirmesi gerekmektedir. Unutmayalım 1 ünite kan 3 candır.
Hoşça kalın. Bilimle kalın.
Kaynakça:
Hablemitoğlu, Ş., Özkan, Y., Yıldırım, U. F. 2010. Bir Fedakâkarlık Örneği Olarak” Kan Bağışı”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(20).
Cevizci, S., Erginöz, E., Yüceokur, A. 2010. Gönüllü kan bağışçılığı ve kan verme davranışını etkileyen faktörler. Turkiye Klinikleri Cardiovascular Sciences, 22(1), 85-92.
https://www.kizilay.org.tr/SSS?id=6
16.08.2016 tarihinde Şarköy Gazetesi’nde yayınlanmıştır.